Huanë e kishte marrë shoqëria - por noteri që kishte hartuar kontratën ia kishte atribuar administratorit si person fizik!

Nga Erajd Dobjani

(Avokat)

Me shumë siguri që nëse noterët do të ishin më të ndërgjegjshëm për përgjegjësinë që kanë në përditshmërinë e punës së tyre dhe sidomos në rastet kur hartojnë kontrata, si dhe nëse do të mbanin përgjegjësi për veprimet e kryera përgjatë ushtrimit të funksioneve të tyre, nuk do të ndodhnin konflikte gjyqësore të llojit që do komentojmë më poshtë dhe do mënjanohej mesatarisht gjashtë vite procedurë gjyqësore për klientin fatkeq. Megjithatë, duke parë se prokura që ju lëshua avokatit nga klienti për përfaqësimin e këtij të fundit në Gjykatën e Lartë, ishte hartuar nga i njëjti noter që kishte hartuar edhe kontratën objekt, por edhe shkak, të konfliktit gjyqësor, atëherë ndoshta noterët bëjnë mirë që nuk i marrin seriozisht aktet që hartojnë apo vërtetojnë, sepse eksperienca tregon se pavarësisht çfarë ndodh, klientët mbeten besimplotë!

Vendimi Nr. 00-2012-1545 (187), datë 12.04.2012, i Kolegjit Civil të Gjykatës së Lartë (këtu bashkangjitur) është tepër interesant pasi çështja juridike që shtrohej për shqyrtim ishte e tillë që po të mos kishte qenë për faktin se ligji i zbatueshëm ishte Ligji i vjetër “Për Shoqëritë Tregtare” Nr. 7638, datë 19.11.1992, me siguri do të justifikonte një vendim të Kolegjeve të Bashkuara të Gjykatës së Lartë, jo për të unifikuar praktikën gjyqësore, pasi çështje të tilla me të njëjtin problem juridik qëllojnë një në një milion në gjyqësorin shqiptar, por vetëm për të qartësuar kuptimin dhe për të parashtruar kriterët e çështjes juridike objekt gjykimi. Natyrisht, nëse çështja do të shtrohej përsëri për gjykim në hallkat e gjyqësorit shqiptar dhe kësaj radhe në bazë të Ligjit të ri “Për Tregtarët dhe Shoqëritë Tregtare” Nr. 9901, datë 14.04.2008, zgjidhja e dhënë nga vendimi që do komentojmë do të ishte plotësisht e vlefshme dhe do të duhet të merrej në konsideratë nga gjykatat e faktit, dhe ndoshta në atë rast Gjykata e Lartë do të shprehet me një vendim të Kolegjeve të Bashkuara. Sidoqoftë, le të mos ëndërrojmë shumë dhe të mbetemi me këmbë në tokë!

Rrethanat faktike të çështjes janë të thjeshta. Shoqëria “ESH” sh.p.k, në cilësinë e huamarrëses, kishte nënshkruar një kontratë huaje me zotin “GV”, në cilësinë e huadhënësit, kontrata mbante datën 22.08.2002 dhe ishte hartuar nga noteri “VS” i Dhomës së Noterisë Tiranë. Kontrata përcaktonte se huaja jepej nga huadhënësi dhe merrej nga huamarrësi për nevoja të shoqërisë, siç ishin pagat e punëmarrësve të shoqërisë, dhe gjithashtu duke qenë se shoqëria ushtronte aktivitet tregtar për shfrytëzimin e një kontrate koncesioni, huaja merrej edhe për nevoja të koncesionit të dhënë nga Shteti shqiptar, si dhe një pjesë e shumës përbënte punë përkthimi që zoti “GV” kishte kryer për shoqërinë dhe për të cilën kjo e fundit nuk e kishte likuiduar. Sipas kontratës, totali i shumës së marrë hua duhet t’i kthehej huadhënësit më datë 31.08.2002. Kontrata ishte nënshkruar në emër dhe për llogari të shoqërisë nga administratori i shoqërisë “ESH” sh.p.k, zoti “VH”, njëkohësisht edhe ortak zotërues i kuotave mazhoritare të shoqërisë. Por, kontrata kishte vetëm dy defekte të “vogla”. Së pari, në faqen e parë të saj ku përcaktoheshin palët kontraktuese, në vend që të përcaktohej si huamarrës shoqëria “ESH” sh.p.k, e përfaqësuar nga administratori zoti “VH”, përcaktohej shprehimisht si huamarrës zoti “VH”, në cilësinë e administratorit dhe ortakut të shoqërisë. Konkretisht, kontrata stipulonte “Huamarrësi: zoti ...“VH”..., në cilësinë e administratorit dhe ortakut të shoqërisë ‘ESH’ sh.p.k”. Së dyti, në fund të kontratës, në pjesën ku nënshkruajnë palët, huamarrës përcaktohej shprehimisht zoti “VH” dhe nuk stipulohej “për shoqërinë ‘ESH’ sh.p.k” apo “në emër dhe për llogari të shoqërisë ‘ESH’ sh.p.k”, si dhe për t’i vënë qiririn tortës (ose qershinë), kontrata nuk kishte as vulën e shoqërisë! Dhe pikërisht këtu është zanafilla e të gjithë problemit.

Duke marrë shkas nga mospërmbushja e detyrimit kontraktor në kohën e përcaktuar në kontratë, pala huadhënëse zoti “GV” i drejtohet Gjykatës së Rrethit Gjyqësor Tiranë, duke paditur shoqërinë “ESH” sh.p.k me objekt kthimin e shumës së marrë hua dhe të kamatvonesave, ndërsa zoti “VH”[1] u thirr në gjykim nga pala paditëse në cilësinë e personit të tretë i cili e kishte të përbashkët çështjen objekt gjykimi me palën paditëse. Në gjykimin në shkallë të parë, shoqëria e paditur “ESH” sh.p.k, ndërmjet të tjerash, duke marrë shkas nga mënyra se si ishte hartuar kontrata e huasë, ngriti pretendimin se huaja nuk ishte marrë në emër dhe për llogari të shoqërisë “ESH” sh.p.k, por ishte marrë individualisht si person fizik nga administratori dhe ortaku i asaj kohe i shoqërisë, zoti “VH”. Për rrjedhojë, sipas shoqërisë së paditur, detyrimi për të shlyer huanë nuk i takonte shoqërisë “ESH” sh.p.k, por personit të tretë në gjykim zotit “VH” dhe kështu për shoqërinë “ESH” sh.p.k padia duhet të rrëzohej. Djalli qendron tek detajet!

Gjykata e Rrethit Gjyqësor Tiranë, nuk u bind nga ky arsyetim dhe me vendimin Nr. 4296, datë 06.06.2007, vendosi të pranojë kërkesë-padinë, duke detyruar palën e paditur shoqërinë “ESH” sh.p.k të paguajë në favor të paditësit zotit “GV” shumën e caktuar, çka përbënte detyrimin bazë, interesat dhe koefiçientin e rivlerësimit (indeksimit), me arsyetimin se “...detyrimi ekziston, ai është marrë për llogari të shoqërisë dhe ky detyrim që shoqëria ka ndaj të tretëve i është bërë i njohur ortakëve të rinj të shoqërisë, kështu që shoqëria duhet ta përmbushë këtë detyrim ndaj paditësit... ...kontrata e huasë objekt gjykimi konsiderohet si në përputhje me ligjin nga ana e kësaj gjykate, pasi nuk u godit për fallsitet nga i padituri në këtë gjykim. Ajo është nënshkruar nga administratori i shoqërisë brenda tagreve dhe kompetencave të tij (për më shumë shiko Kompetencat e administratorit në aktin e themelimit neni 8 dhe statuti neni 14) të shoqërisë “ESH” sh.p.k... ...kuotat e ortakut mazhoritar VH që i janë shitur shoqërisë “ESHS” sh.p.k nuk e përjashtojnë detyrimin që “ESH” sh.p.k u kishte të tretëve... ...nga aktet e administruara në dosje provohet që ish-ortaku VH në momentin e shitjes së kuotave ortakëve të rinj dhe dorëzimin e shoqërisë ortakëve të rinj, i ka bërë prezent këtyre të fundit detyrimet që kishte shoqëria ndaj të tretëve”.

Pala e paditur shoqëria “ESH” sh.p.k depozitoi ankim, duke i qendruar pretendimit të saj se huaja ishte marrë individualisht si person fizik nga zoti “VH” dhe jo nga shoqëria, dhe Gjykata e Apelit Tiranë, me vendimin Nr. 1373, datë 17.07.2008, vendosi ndryshimin e vendimit të Gjykatës së Rrethit Gjyqësor Tiranë dhe rrëzimin e kërkesë-padisë të paditësit zotit “GV”, duke pranuar pretendimin e shoqërisë “ESH” sh.p.k se huanë e kishte marrë individualisht si person fizik ish administratori dhe ish ortaku zoti “VH”, me arsyetimin se "...huaja për të cilën pretendon pala paditëse, është marrë individualisht nga personi i tretë dhe jo nga Shoqëria “ESH” sh.p.k... ...nuk rezulton që personi i tretë VH të ketë vënë në dijeni Shoqërinë, ortak i të cilës ai ishte me kuotat më të mëdha, për marrjen hua të kësaj shume për llogari të saj. Edhe pas shitjes së kuotave të tij në favor të ortakëve të tjerë... përsëri nuk rezulton që në ndonjë akt të përmendet kjo shumë e marrë hua për llogari të Shoqërisë. Përkundrazi, sipas aktit të kontrollit datë 4 dhjetor 2002 (pas kontratës së huasë)... merren në analizë të gjithë zërat financiarë, bilanci i vitit 2001, librat kontabël dhe dokumentat justifikues, dokumentacioni ligjor e vendimet e asamblesë, si dhe akti i kontrollit datë 20.09.2002 i degës së tatim taksave dhe, në asnjë moment nuk bëhet fjalë që të figurojë shuma e marrë hua nga paditësi GV". Më tej Gjykata e Apelit shton se“...shuma... për paditësin GV, asnjëherë nuk është trajtuar si detyrim individual i Shoqërisë “ESH” sh.p.k. Përkundrazi është trajtuar si detyrim individual i personit të tretë VH”. Së fundmi, Gjykata e Apelit bazohet tek Akti i Themelimit dhe Statuti i shoqërisë “ESH” sh.p.k, si dhe tek Ligji Nr. 7638, datë 19.11.1992 “Për Shoqëritë Tregtare”, duke arsyetuar se “...sipas këtyre akteve Administratori i ka të përcaktuara të drejtat dhe detyrat në Shoqëri dhe në rastin konkret është vepruar në kundërshtim me nenin 13.8 dhe 14.3 të Statutit të Shoqërisë... Për marrjen hua... nuk rezultoi të ketë patur ndonjë akt miratimi për këtë veprim, si psh Vendim të Asamblesë së ortakëve... ...Si përfundim, në vështrim të kërkesave të Nenit 6 të Statutit të Shoqërisë, kjo e fundit nuk përgjigjet dhe nuk mund të përgjigjet për detyrimet e marra për qëllime që nuk përputhen me ato të përcaktuara nga Statuti dhe Akti i themelimit, apo për detyrimet e marra nga ortakët në emrin e tyre ndaj personave të tretë”.

Është pikërisht ky vendim i Gjykatës së Apelit Tiranë, i cili ishte objekt i rekursit të paraqitur nga paditësi zoti “GV” në Gjykatën e Lartë.

Çështja juridike që i shtrohej për shqyrtim Gjykatës së Lartë ishte si vijon: huaja e dhënë nga paditësi zoti “GV”, është marrë nga personi i tretë zoti “VH” në cilësinë e administratorit në emër dhe për llogari të shoqërisë “ESH” sh.p.k, apo kjo hua është marrë nga personi i tretë zoti “VH” individualisht si person fizik? Kujt i takon përmbushja e detyrimit kontraktor, të paditurës shoqërisë “ESH” sh.p.k, apo personit të tretë zotit "VH"? Dhe për t’iu përgjigjur këtyre pyetjeve, i duhej përgjigjur në parim pyetjes se cilët janë kriterët apo elementët ku duhet të bazohet gjykata për të përcaktuar se një veprim juridik i nënshkruar nga përfaqësuesi ligjor (administratori) i shoqërisë është kryer në emër dhe për llogari të shoqërisë tregtare?

Gjykata e Lartë, me vendimin e komentuar Nr. 00-2012-1545 (187), datë 12.04.2012, vendosi prishjen e vendimit Nr. 1373, datë 17.07.2008 të Gjykatës së Apelit Tiranë dhe lënien në fuqi të vendimit Nr. 4296, datë 06.06.2007 të Gjykatës së Rrethit Gjyqësor Tiranë, duke pranuar kështu zgjidhjen se huaja ishte marrë nga shoqëria “ESH” sh.p.k.

Në arsyetimin e saj, Gjykata e Lartë nuk i përgjigjet çështjes juridike të parashtruar më lart duke nxjerrë kriterë të qartë vlerësimi për të përcaktuar se kur një veprim juridik i nënshkruar nga përfaqësuesi ligjor (administratori) i një shoqërie tregtare kryhet në emër dhe për llogari të shoqërisë tregtare, siç paditësi e ftonte që ajo të bënte, por del në përfundimin se veprimi juridik i nënshkruar nga administratori është kryer në emër dhe për llogari të shoqërisë tregtare duke vlerësuar vetëm rrethanat e faktit pa parashtruar kriterë vlerësimi.

Nga analiza e vendimit të Gjykatës së Lartë, konstatojmë se gjykata ka kontrolluar elementët e duhur për zgjidhjen e çështjes juridike në fjalë, por gjithashtu vërejmë se gjykata e ka bazuar vendimin e saj edhe në elementë aspak relevantë për zgjidhjen e çështjes juridike që i parashrohej për shqyrtim.

Siç e thamë edhe më lart, kontrata e huasë ishte nënshkruar midis palëve më datë 22.08.2002 dhe kështu ligji i zbatueshëm ishte Ligji i vjetër “Për Shoqëritë Tregtare” Nr. 7638, datë 19.11.1992. Prandaj, Gjykatës së Lartë iu desh të bënte interpretimin e kontratës së huasë bazuar në gërmën dhe frymën e dispozitave të këtij ligji.

Konkretisht, neni 50, paragrafi 5, i Ligjit të vjetër “Për Shoqëritë Tregtare” Nr. 7638, datë 19.11.1992, i cili rregullon “Administrimin” në shoqëritë me përgjegjësi të kufizuar, përcaktonte se “Administratori ka të gjitha kompetencat për të vepruar në marrëdhënie me të tretët në emër të shoqërisë, në të gjitha rrethanat, me përjashtim të kompetencave që ligji ua jep shprehimisht ortakëve. Shoqëria merr përsipër detyrimet që rrjedhin nga aktet e administratorëve edhe kur këto akte nuk përfshihen në objektin e shoqërisë. Shoqëria nuk merr përsipër pasojat ndaj të tretëve kur ajo provon se të tretët e dinin që akti i administrimit e kalonte objektin e shoqërisë ose kur të tretët nuk mund ta injoronin këtë akt në rrethanat e dhëna, duke patur parasysh faktin se vetëm shpallja e statutit nuk është provë e mjaftueshme”.

Nga analiza juridike e kësaj dispozite ligjore rezulton se për sa i përket shoqërive me përgjegjësi të kufizuar, që një akt i lidhur nga përfaqësuesi ligjor i shoqërisë (administratori) me persona të tretë të jetë i detyrueshëm për shoqërinë, duhet që ky akt të plotësojë tre kushte:

1- të jetë nënshkruar në emër dhe për llogari të shoqërisë;

2- të jetë nënshkruar në interes të shoqërisë;

3- dhe të mos i përkasë kompetencave që ligji ia jep shprehimisht ortakëve të shoqërisë.

Ndërsa për sa i përket kushtit që akti të përfshihet në objektin e shoqërisë, për shoqëritë me përgjegjësi të kufizuar, ky kusht përjashtohet shprehimisht nga neni 50 i Ligjit të vjetër “Për Shoqëritë Tregtare”, i lartpërmendur. Kështu, shoqëria me përgjegjësi të kufizuar, mbetet e detyruar ndaj personave të tretë edhe pse akti i nënshkruar nga administratori nuk përfshihet në objektin e shoqërisë. Përjashtim përbën rasti, dhe shoqëria nuk merr përsipër detyrimet ndaj të tretëve, kur ajo arrin të provojë se të tretët kishin dijeni se akti i administratorit e tejkalonte objektin e shoqërisë, ose për nga rrethanat konkrete, të tretët nuk mund ta injoronin këtë fakt, duke patur parasysh se vetëm shpallja e statutit nuk përbën provë të mjaftueshme.

Kështu, bazuar në dispozitën ligjore të mësipërme, neni 8.5 i Aktit të themelimit të shoqërisë “ESH” sh.p.k, parashikonte se “Administratorit... i jepen të gjithë të drejtat e administrimit, të zakonshëm e të jashtëzakonshëm, duke përfshirë edhe nënshkrimin dhe ekzekutimin e të gjitha akteve në emër dhe për llogari të Shoqërisë...”. Gjithashtu, neni 14.2 i Statutit të shoqërisë “ESH” sh.p.k, parashikonte se “Administratori përfaqëson Shoqërinë tek të tretët dhe ka të gjithë kompetencat e administrimit të zakonshëm dhe të jashtëzakonshëm”. Për rrjedhojë, administratori kishte kompetencat më të gjera për të përfaqësuar shoqërinë me palët e treta.

1. Akt i nënshkruar në emër dhe për llogari të shoqërisë.

Në vendimin e komentuar, Gjykata e Lartë e ndërton arsyetimin e saj duke kontrolluar dhe analizuar, nëpërmjet rrethanave faktike të çështjes, nëse kontrata e huasë është nënshkruar nga administratori zoti “VH” në emër dhe për llogari të shoqërisë. Arsyetimi i Gjykatës së Lartë fillon me afirmimin si më poshtë:

“...Në lidhje me thelbin, ky Kolegj vlerëson se interpretimi i kontratës së huasë së lidhur mes paditësit ‘GV’ dhe personit të tretë në gjykim ‘VH’ me cilësinë e administratorit dhe ortakut të Shoqërisë ‘ESH’ sh.p.k., bërë nga gjykata e apelit është i gabuar.

...‘Kontrata e Huasë’, më datë 22.08.2002 realizuar përpara noteres ‘VS’ është nënshkruar nga ‘VH’ në cilësinë e administratorit të shoqërisë dhe pasqyron të gjitha detyrimet që shoqëria i ka paditësit si pasojë e kryerjes së disa shërbimeve të përkthimit dhe shumën e dhënë hua”.

E thamë edhe më lart, që një shoqëri tregtare të jetë e detyruar ndaj palëve të treta nga aktet e lidhura nga përfaqësuesi i saj ligjor (administratori), duhet që akti të jetë lidhur në emër dhe për llogari të shoqërisë. Në radhë të parë, kjo kuptohet kur administratori që ka nënshkruar aktin, pas emrit dhe nënshkrimit të tij, shton cilësinë që mban në shoqëri, si dhe vihet vula e shoqërisë ngjitur nënshkrimit. Në rast se cilësia e administratorit nuk pasqyrohet në akt dhe/ose mungon vula, ose kur akti është i dyshimtë për sa i përket cilësisë së administratorit, atëherë i përket palës së tretë kontraktuese që pretendon se është shoqëria ajo që është e detyruar nga akti dhe jo administratori personalisht, që të sjellë provën se administratori nëpërmjet aktit ka manifestuar vullnetin e tij për të vepruar në emër dhe për llogari të shoqërisë. Dhe kjo provë mund të rezultojë nga rrethanat e faktit që do të shqyrtojë dhe do të analizojë gjykata, siç mund të jenë fillimi i ekzekutimit të aktit nga shoqëria, miratimi i aktit nga shoqëria, ose përfitimi i parave objekt të huasë nga shoqëria, etj.

Në rastin konkret, kontrata e plotësonte këtë kërkesë vetëm pjesërisht, sepse në faqen e parë të saj stipulonte shprehimisht se “Huamarrësi: zoti ...“VH”..., në cilësinë e administratorit dhe ortakut të shoqërisë ‘ESH’ sh.p.k” dhe në faqen e fundit, në pjesën ku nënshkruajnë palët, përcaktohej vetëm “Huamarrësi ‘VH’ ”, me nënshkrimin e këtij të fundit, por pa u përcaktuar cilësia e tij si administrator i shoqërisë dhe pa vulën e kësaj të fundit! Por, siç e thamë edhe më lart, pikërisht këtu ishte zanafilla e problemit, sepse kjo mënyrë redaktimi, linte dyshime për sa i përket cilësisë së huamarrësit - ishte shoqëria “ESH” sh.p.k që ishte huamarrëse apo ishte vetë administratori i saj zoti “VH” idividualisht si person fizik[2]? Gjykata e Rrethit Gjyqësor Tiranë, pavarësisht redaktimit, kishte konsideruar, duke u bazuar në provat e administruara në gjykim, që cilësinë e huamarrësit e ka shoqëria “ESH” sh.p.k, por Gjykata e Apelit, nisur nga ky redaktim dhe nga një interpretim ndryshe i rrethanave të faktit, kishte vlerësuar se cilësinë e huamarrësit nuk e ka shoqëria “ESH” sh.p.k, por e ka zoti “VH” dhe është pikërisht ky person i cili duhet të shlyejë huanë ndaj paditësit. Megjithëse Gjykata e Apelit nuk e përmendte shprehimisht mangësinë e redaktimit, jemi të mendimit se ky ka qenë elementi fillestar dhe kryesor që ka orientuar bindjen e gjyqtarëve të apelit drejt zgjidhjes se huaja ishte marrë nga administratori individualisht si person fizik.

Është pikërisht ky silogjizëm që zbatohet në rastin konkret nga Gjykata e Lartë, duke e filluar arsyetimin e saj me afirmimin se interpretimi i bërë kontratës së huasë nga Gjykata e Apelit është i gabuar dhe se kontrata e huasë është nënshkruar nga zoti “VH” në cilësinë e administratorit të shoqërisë. Këtë zgjidhje Gjykata e Lartë e justifikon me faktin se kontrata “pasqyron të gjitha detyrimet që shoqëria i ka paditësit si pasojë e kryerjes së disa shërbimeve të përkthimit dhe shumën e dhënë hua”. Kështu, për Gjykatën e Lartë, edhe pse kontrata është e dyshimtë për sa i përket cilësisë së administratorit, paditësi i cili pretendon se është shoqëria ajo që ka marrë përsipër detyrimin kontraktor, provon se administratori nëpërmjet aktit ka manifestuar vullnetin e tij për të vepruar në emër dhe për llogari të shoqërisë, me faktin se shërbimet dhe shuma e marrë hua kanë qenë në dobi të shoqërisë. Pra, duke qenë se kontrata është e dyshimtë për sa i përket cilësisë së administratorit, atëherë janë rrethanat e faktit ato që orientojnë bindjen e gjyqtarëve të Gjykatës së Lartë se detyrimi kontraktor i përket shoqërisë, sepse shërbimet e dhëna dhe shuma e marrë hua kanë qenë në dobi të shoqërisë.

Gjykata e Lartë nuk e thotë shprehimisht, por padyshim kjo rezultonte edhe me faktin se kontrata e huasë hapej me titullin “Pasqyra përmbledhëse e huave që ka zoti “VH”, në cilësinë e administratorit dhe ortakut të shoqërisë “ESH” sh.p.k ndaj zotit “GV” duke filluar nga Marsi i vitit 2001”. Gjithashtu, në çdo faqe të kontratës ishte logo, numër telefoni dhe faksi, si dhe adresa e selisë së shoqërisë “ESH” sh.p.k. Të gjitha këto ishin indicie dhe përbënin prova se zoti “VH” ka manifestuar vullnetin e tij për të vepruar në cilësinë e administratorit, në emër dhe për llogari të shoqërisë “ESH” sh.p.k.

2. Akt i nënshkruar në interes të shoqërisë.

Në vendimin e komentuar, Gjykata e Lartë e bazon qendrimin e saj se kontrata e huasë është nënshkruar nga administratori zoti “VH” në emër dhe për llogari të shoqërisë, në faktin se shërbimet e kryera nga paditësi dhe shuma e dhënë hua i kanë përfituar shoqërisë, pra akti i nënshkruar është në interes të shoqërisë. Gjykata e Lartë arsyeton se:

“...‘Kontrata e Huasë’, më datë 22.08.2002 realizuar përpara noteres ‘VS’... pasqyron të gjitha detyrimet që shoqëria i ka paditësit si pasojë e kryerjes së disa shërbimeve të përkthimit dhe shumën e dhënë hua”.

Edhe pse kushti i aktit të nënshkruar në interes të shoqërisë nuk përcaktohet shprehimisht nga neni 50 i Ligjit të vjetër “Për Shoqëritë Tregtare” Nr. 7638, datë 19.11.1992, ky rregull në parim përbën qëllimin e çdo veprimi të ndërmarrë nga përfaqësuesit ligjorë të shoqërive tregtare. Vendimet e marra nga përfaqësuesit ligjorë të shoqërive tregtare (administratorët), duhet të jenë në përputhje me interesin e shoqërisë, që do të thotë se këto vendime duhet t’i shërbejnë dhe t’i përfitojnë shoqërisë tregtare, pra duhet të jenë në dobi të shoqërisë. Dhe përputhshmëria e vendimit të marrë me interesin e shoqërisë varet nga përshtatshmëria e vendimit për shoqërinë.

Gjykata e Apelit nuk ishte marrë dhe nuk ishte shprehur aspak në lidhje me këtë kusht themelor me qëllim për të përcaktuar se kujt i përkiste detyrimi kontraktor. Ky ishte një kusht që duhet të ishte kontrolluar nga Gjykata e Apelit sepse ishte thelbësor për përcaktimin e detyrimit kontraktor.

Gjykata e Lartë vë në dukje se akti i marrjes së huasë nga administratori person i tretë zoti “VH” (një pjesë në shërbime përkthimi dhe një pjesë në para) përbënte një akt të marrë në interes të shoqërisë “ESH” sh.p.k, pra në dobi të kësaj shoqërie. Kjo sepse këto para për një pjesë ishin vlera e shërbimit të përkthimit të kryer nga paditësi në dobi të shoqërisë dhe për një pjesë ishin hua e marrë në para për nevojat e koncesionit (shoqëria “ESH” sh.p.k kishte për objekt zbatimin e një kontrate koncesioni me shtetin shqiptar) dhe për një pjesë janë marrë hua për pagesën e rrogave të prapambetura të punëmarrësve të shoqërisë “ESH” sh.p.k. Kështu, ishte e qartë se shuma e parave në kontratë ishte marrë në dobi të shoqërisë “ESH” sh.p.k dhe kjo shoqëri kishte përfituar nga këto shuma. Pra, vendimi i administratorit për të marrë huanë në emër dhe për llogari të shoqërisë ishte konform interesit të shoqërisë. Megjithatë, Gjykata e Lartë nuk shprehet për përshtatshmërinë e kontratës së huasë për shoqërinë. Gjyqtarët duhet të kishin kontrolluar edhe nëse vendimi për të marrë huanë që i kishte përfituar shoqërisë ishte apo jo vendimi më i përshtatshëm për t’u marrë për zgjidhjen e problemeve financiare të shoqërisë. Ky kontroll i përshtatshmërisë apo i oportunitetit të vendimit mungon në rastin konkret.

3. Akt i marrë brenda kompetencave të administratorit dhe kështu jo akt që i përket kompetencave që ligji ia jep shprehimisht ortakëve të shoqërisë.

Në parim, administratorët nuk mund të kryejnë në mënyrë të vlefshme akte që sjellin modifikime apo ndryshime të statutit të shoqërisë. Kjo ka qenë e vërtetë me Ligjin e vjetër “Për Shoqëritë Tregtare” Nr. 7638, datë 19.11.1992 dhe është e vërtetë edhe me Ligjin e ri “Për Tregtarët dhe Shoqëritë Tregtare” Nr. 9901, datë 14.04.2008. Kështu, ligji i vjetër tregtar i jep kompetencë vetëm Asamblesë së Ortakëve për modifikimin apo ndryshimin e statutit të shoqërisë[3]. Për rrjedhojë, çdo veprim i administratorëve që sjell modifikim apo ndryshim të statutit të shoqërisë është i pavlefshëm dhe kjo pavlefshmëri i kundrejtohet palëve të treta, edhe nëse palët e treta janë në mirëbesim, pra edhe pse në momentin e kryerjes së veprimit palët e treta nuk kishin dijeni për ndalimin që statuti i bënte kryerjes së aktit. Kështu, në këtë rast, shoqëria nuk mbetet e detyruar ndaj palëve të treta për akte të kryera nga administratori që në mënyrë direkte apo indirekte kërkojnë modifikim të statutit nëpërmjet vendimeve të Asamblesë së Ortakëve.

Në rastin konkret, nuk bëhej fjalë për veprime që sjellin modifikim të statutit. Marrja e një huaje hyn në veprimet e administrimit të zakonshëm dhe nuk shohim se si një veprim juridik i këtij lloji mund të kërkojë modifikim të Statutit, vetëm nëse Statuti ndalon shprehimisht marrjen e huave nga shoqëria, por ky nuk ishte rasti konkret! Sidoqoftë, ky element, i rëndësishëm, sepse nëse konstatohet, shoqëria nuk mbetet e detyruar ndaj palëve të treta, nuk është kontrolluar aspak nga gjykatat e faktit dhe as nga Gjykata e Lartë. Kështu, për shembull, mund të imagjinojmë se gjykatat e faktit apo Gjykata e Lartë mund të shpreheshin se marrja e huasë nuk përbën një akt që kërkon modifikimin e Statutit për kryerjen e tij dhe për rrjedhojë marrja e huasë nuk përbën kompetencë që ligji ia jep shprehimisht Asamblesë së Ortakëve. Por, si gjykatat e faktit, ashtu edhe Gjykata e Lartë, në vend që të bënin pyetjet e duhura për përcaktimin se kujt i përkiste detyrimi kontraktor, kanë marrë në konsideratë dhe kanë kontrolluar elementë të tjerë të cilët nuk kanë rendësi për përcaktimin e përkatësisë së këtij detyrimi.

4. Elementë irrelevantë të konstatuar nga Gjykata e Lartë.

Për sa i përket veprimeve të administrimit apo të përfaqësimit, përgjithësisht administratorët kanë kompetencat më të gjëra për të kryer këto akte, përveç kur vetë statuti i shoqërisë, nëpërmjet klauzolave të kufizimit të kompetencave, i kufizon veprime të caktuara me miratimin paraprak ose a posteriori të Asamblesë së Ortakëve[4]. Administratorët duhet të respektojnë klauzolat statutore që kufizojnë kompetencat e tyre, edhe në raset kur statuti i jep kompetencat më të gjera për të vepruar në emër dhe për llogari të shoqërisë. Në rast të mosrespektimit të klauzolës së kufizimit të kompetencave, ortakët mund t’i kërkojnë administratorit i cili ka tejkaluar kufizimet e kompetencave, shpërblim në emër dhe për llogari të shoqërisë, për dëmin që i është shkaktuar shoqërisë; ortakët mund edhe ta revokojnë administratorin duke pretenduar se mosrespektimi i statutit përbën një motiv serioz për ta revokuar pa i dhënë asnjë të drejtë dëmshpërblimi. Por, mosrespektimi nga administratori i klauzolës statutore të kufizimit të kompetencave nuk ka asnjë efekt kundrejt palëve të treta edhe pse këto të fundit mund të kenë pasur dijeni për ekzistencën e kësaj klauzole, dhe kështu shoqëria do të mbetet e detyruar ndaj palëve të treta për angazhimet e administratorit që kanë tejkaluar kufizimet e kompetencave. Kjo është arsyeja pse në rastin konkret nuk kishte aspak rëndësi nëse ekzistonte klauzola e kufizimit të kompetencave për marrjen hua mbi një shumë parash të caktuara, sepse detyrimi i shoqërisë “ESH” sh.p.k ndaj paditësit zotit “GV” do të subsistonte edhe me ekzistencën e kësaj klauzole.

Por, pala e paditur shoqëria “ESH” sh.p.k ngriti pretendimin se statuti i shoqërisë kish kufizuar marrjen e huasë nga shoqëria, mbas një shume të caktuar, me miratimin paraprak të Asamblesë së Ortakëve dhe mungesa e këtij miratimi sillte automatikisht pavlefshmërinë e huasë. Edhe pse kjo nuk kishte rëndësi për detyrimin e shoqërisë “ESH” sh.p.k ndaj paditësit, gjykatave të faktit dhe Gjykatës së Lartë iu duk me vend të kontrollonin këtë element. Kështu, Gjykata e Apelit kishte vendosur se akti i themelimit dhe statuti i shoqërisë, mbështetur nga ligji i vjetër për shoqëritë tregtare, kërkonin autorizimin e Asamblesë së Ortakëve për nënshkrimin e kontratës së huasë[5]. Në të vërtetë nuk ekzistonte asnjë dispozitë statutore që kufizonte kompetencat e administratorit dhe nuk kuptohej aspak se në çfarë premisash vlerësimi apo interpretimi Gjykata e Apelit i kishte lexuar provat.

Lidhur me këtë aspekt, Gjykata e Lartë arsyeton se:

“...Në kryerjen e këtij veprimi ai (personi i tretë) legjitimohet nga Statuti i shoqërisë (neni 14.2) dhe Akti i Themelimit të saj (neni 8.4), në të cilat përcaktohet përkatësisht se ‘Administratori përfaqëson shoqërinë tek të tretët dhe ka të gjitha kompetencat e administrimit të zakonshëm dhe të jashtëzakonshëm’ dhe ‘Administratorit të sipërpërmendur i jepen të gjitha të drejtat e administrimit të zakonshëm e të jashtëzakonshëm, duke përfshirë edhe nënshkrimin dhe ekzekutimin e të gjitha akteve në emër dhe për llogari të shoqërisë dhe ai mund ta delegojë pushtetin e tij tek persona të tretë me prokura të posaçme të noterizuara, duke marrë në konsideratë përmbajtjen e nenit 14.3 të statutit bashkangjitur këtij akt themelimi’ ”.

Duhet përmendur se Gjykata e Lartë e nënkupton kontrollin e ekzistencës dhe konstatimin e mungesës së klauzolave të kufizimit të kompetencave me afirmimin se administratori në bazë të Aktit të themelimit dhe në bazë të Statutit kishte kompetencat më të gjera për kryerjen e veprimeve të administrimit dhe të përfaqësimit. Pra, arsyetimit të Gjykatës së Apelit se Akti i themelimit dhe Statuti i shoqërisë, mbështetur nga ligji i vjetër për shoqëritë tregtare, kërkonin miratimin e Asamblesë së Ortakëve për nënshkrimin e kontratës së huasë, Gjykata e Lartë i përgjigjet vetëm me argumentin se Statuti dhe Akti i themelimit të shoqërisë i jepnin administratorit kompetencat më të gjera për të vepruar në emër dhe për llogari të shoqërisë. Duhet thënë se Gjykata e Lartë mund t’i ishte përgjigjur ndryshe arsyetimit të Gjykatës së Apelit, duke vënë në dukje se për palët e treta, siç ishte në rastin konkret paditësi zoti “GV”, kishte pak rëndësi nëse ekzistonte apo jo një klauzolë e cila kufizonte kompetencat e administratorit për sa i përket kontratave të huasë, sepse shoqëria mbetet e detyruar edhe në rast të vërtetimit të ekzistencës së një klauzole të tillë. Por, Gjykata e Lartë, edhe pse paditësi i bënte të qartë se ekzistenca e klauzolës së kufizimit të kompetencave kishte pak rendësi për detyrimin e shoqërisë ndaj të tretëve, i përgjigjet Gjykatës së Apelit vetëm duke afirmuar se administratori në bazë të Aktit të themelimit dhe në bazë të Statutit kishte kompetencat më të gjera për kryerjen e veprimeve të administrimit dhe të përfaqësimit. Kjo përgjigje lë përshtypjen se edhe për Gjykatën e Lartë kontrolli i ekzistencës së klauzolave të kufizimit të kompetencave është i rëndësishëm edhe për detyrimet e shoqërisë ndaj palëve të treta, pasi do të përcaktojë ekzistencën e detyrimit të shoqërisë ndaj këtyre palëve. A duhet parë këtu një orientim i Gjykatës së Lartë drejt zgjidhjes sipas së cilës ekzistenca e një klauzole kufizimi kompetencash e parespektuar nga administratori bën që shoqëria të mos mbetet e detyruar ndaj palëve të treta për akte të nënshkruara nga administratori në dhunim të këtyre klauzolave? Nëse do të ishim përballë një vendimi unifikues apo përballë një vendimi të Kolegjeve të Bashkuara, kjo nuk do të ishte thjesht një orientim por marrje pozicioni e sigurtë e Gykatës së Lartë, por në rastin konkret, duke marrë në konsideratë se bëhet fjalë për një vendim të rastit, kjo zgjidhje mund të shihet thjesht si një orientim i Gjykatës së Lartë, i cili duhet të merret në konsideratë nga prakticienët e ligjit nëse përballen një ditë me një problem të ngjashëm në proçes gjyqësor!

Një tjetër element që nuk bënte pjesë në çështjen juridike që i parashtrohej për zgjidhje Gjykatës së Lartë, është vlefshmëria e kontratës së huasë. Gjykata e Lartë shprehet se “...Duke qenë se kontrata e huasë e datës 22.08.2002 është nënshkruar rregullisht nga palët dhe nuk ka patur kontestime për falsitetin e saj, atëherë ajo ka forcën e ligjit për palët nënshkruese”. Por, duke qenë se ky element nuk ishte ngritur as në rekurs dhe as përgjatë debatit gjyqësor në gjykatat e faktit, konstatimi i këtij elementi nga Gjykata e Lartë duket i padobishëm në rastin konkret.

Elementi i fundit që nuk kishte rëndësi për detyrimin e shoqërisë ndaj paditësit “GV”, ishte fakti nëse ish administratori dhe ish ortaku i shoqërisë “ESH” sh.p.k, zoti “VH”, i cili kishte nënshkruar huanë, kishte vënë në dijeni në momentin e shitjes së kuotave, ortakët e rinj, për ekzistencën e kontratës së huasë. Në fakt, kjo nuk ka aspak rëndësi për palët e treta me të cilët shoqëria ka kontraktuar, edhe nëse ortaku i ri i cili ka blerë kuotat e shoqërisë nuk ka dijeni për ekzistencën e huasë, shoqëria mbetet e detyruar për ekzekutimin e detyrimit kontraktor ndaj palës së tretë kontraktuese. Për Gjykatën e Apelit, ortaku i ri i shoqërisë “ESH” sh.p.k, shoqëria “ESHS” sh.p.k, shoqëri e cila kishte blerë kuotat e zotëruara nga zoti “VH” në shoqërinë “ESH” sh.p.k mbas nënshkrimit të kontratës së huasë, nuk ishte informuar për ekzistencën e kontratës së huasë në momentin e blerjes së kuotave. Për rrjedhojë, për Gjykatën e Apelit, edhe për këtë arsye huaja nuk ishte marrë në emër dhe për llogari të shoqërisë “ESH” sh.p.k, por ishte marrë në mënyrë individuale si person fizik nga administratori zoti “VH”.

Për sa i përket Gykatës së Lartë, edhe pse paditësi “GV” i bënte të qartë se kjo nuk kishte rëndësi për detyrimin e shoqërisë ndaj paditësit, sepse edhe në mungesë të vënies në dijeni të ortakëve të rinj lidhur me huanë, shoqëria “ESH” sh.p.k mbetej përsëri e detyruar ndaj paditësit, ajo arsyeton se:

 “...Për më shumë që me formimin e shoqërisë së re[6], pra të palës së paditur, ku personi i tretë ‘VH’ ishte dhe ortaku me përqindjen më të madhe të kuotave dhe me vërtetimin e pagesave të llogaritura mbi bazën e kontratës së nënshkruar më datë 24 Janar 2003, krijon bindjen e plotë se personi i tretë ka vënë në dijeni gjatë transferimit të pjesëve të kapitalit në favor të Shoqërisë “ESHS” sh.p.k. të detyrimeve që i kishin paditësit. Vërtetimi i pagesave tregon qartë ekzistencën e detyrimit ndaj paditësit dhe vlerën e tij”.

Duhet kuptuar se kjo nuk ka aspak rëndësi për zgjidhjen e çështjes juridike se kujt i përket detyrimi kontraktor. Kështu, fakti nëse blerësi i kuotave (shoqëria “ESHS” sh.p.k) është informuar ose jo për ekzistencën e kontratës së huasë, është e rëndësishme për marrëdhëniet midis blerësit dhe shitësit (shoqëria “ESHS” sh.p.k dhe pala e tretë zoti “VH”), por këto nuk kanë aspak rëndësi për marrëdhëniet që shoqëria e blerë “ESH” sh.p.k ka me të tretët (paditësin zotin “GV”). Detyrimi i shoqërisë “ESH” sh.p.k ndaj të tretëve, në rastin konkret ndaj huadhënësit zotit “GV”, mbetet i vlefshëm pavarësisht nëse blerësi i kuotave (shoqëria “ESHS” sh.p.k) është informuar ose jo nga pala e tretë zoti “VH” për ekzistencën e huasë së dhënë nga paditësi zoti “GV”. Nëse nuk është informuar për ekzistencën e huasë, blerësi i kuotave (shoqëria “ESHS” sh.p.k) mund t’i kërkojë dëmshpërblim shitësit të kuotave (zotit VH), por detyrimi i shoqërisë së blerë (“ESH” sh.p.k) ndaj palëve të treta (paditësit zotit “GV”) mbetet i vlefshëm dhe shoqëria detyrohet ta përmbushë atë.

Edhe në këtë rast shtrohet pyetja nëse duhet parë këtu një orientim i Gjykatës së Lartë drejt zgjidhjes sipas së cilës mos informimi i ortakëve të rinj për ekzistencën e detyrimeve kontraktore të shoqërisë bën që shoqëria të mos mbetet e detyruar ndaj palëve të treta për akte të nënshkruara nga administratori dhe të panjoftuara përgjatë shitjes së kuotave ortakëve të rinj! Këtu përgjigjia është më e nuancuar se rasti i klauzolave të kufizimit të kompetencave. Kjo nuk mund të shihet as si marrje pozicioni dhe as si një orientim i Gjykatës së Lartë drejt zgjidhjes se shoqëria nuk mbetet e detyruar ndaj palëve të treta nëse aktet e nënshkruara nga përfaqësuesit ligjorë të shoqërisë me këto palë të treta nuk i bëhen të ditur ortakëve të rinj në momentin e shitjes së kuotave nga ortaku i vjetër. Kjo do të ishte një zgjidhje që do të minonte sigurinë juridike për të gjithë palët e treta kontraktuese. Në këtë rast do të ekzistonte rreziku se shoqëritë mund t’i shmangeshim detyrimeve të tyre kontraktore duke pretenduar se në momentin e transferimit të kuotave, ortaku apo ortakët e rinj, nuk janë vënë në dijeni për ekzistencën e detyrimit. Kontrolli nga Gjykata e Lartë nëse ortaku i ri shoqëria “ESHS” sh.p.k është informuar për ekzsistencën e kontratës së huasë në momentin e blerjes së kuotave të shoqërisë “ESH” sh.p.k, duhet të shihet i lidhur ngushtë me rrethanat e faktit në rastin konkret, dhe veçanërisht me personin i cili ka nënshkruar kontratën e huasë, zoti “VH”, sepse ky i fundit ishte në të njëjtën kohë edhe administrator i shoqërisë “ESH” sh.p.k edhe ortak zotërues i kuotave mazhoritare të kësaj shoqërie dhe ishin pikërisht kuotat e zotëruara nga zoti “VH” që i ishin shitur ortakut të ri shoqërisë “ESHS” sh.p.k. Kështu, ky është marrë si një element për gjykatën në mënyrë që të krijojë bindjen e saj në lidhje me përkatësinë e detyrimit kontraktor, sepse nëse ortaku i ri shoqëria “ESHS” sh.p.k do të rezultonte si e pa informuar në momentin e blerjes së kuotave për ekzistencën e kontratës së huasë, atëherë kjo mund të merrej si indicie se në fakt kontrata e huasë ishte nënshkruar jo në emër dhe për llogari të shoqërisë “ESH” sh.p.k, por në mënyrë individuale nga administratori zoti “VH”.

Morali: kur të shkoni tek noteri mos kini besim të verbër si zotërinjtë “GV” dhe “VH” dhe mos nënshkruani menjëherë çdo copë letre që ju paraqitet, por sigurohuni paraprakisht që ta ketë shprehur qartë dhe saktë qëllimin dhe vullnetin tuaj në aktin që ka hartuar, mundësisht duke u konsultuar edhe me një avokat që merret me veprimtarinë e këshillimit juridik. Nëse nuk e bëni, atëherë sigurohuni që të gjeni një avokat të mirë për t’ju mbrojtur sepse përndryshe mund edhe të paguani borxhet e të tjerëve!

---

[1] I cili ndërkohë nuk ishte më administrator i shoqërisë “ESH” sh.p.k, si dhe me kontratën e datës 24.01.2003, i kishte shitur të gjithë kuotat që zotëronte në këtë shoqëri, shoqërisë “ESHS”sh.p.k.

[2] Në këtë rast, duke iu përmbajtur formës së zgjedhur nga noteri, që të mos krijohej asnjë dyshim për cilësinë e huamarrësit, kontrata duhet të hartohej si vijon: në faqen e parë ku përcaktohen palët kontraktuese duhet të figuronte “Huamarrësi: shoqëria “ESH” sh.p.k..., përfaqësuar nga administratori zoti “VH”, si dhe në fund të kontratës në pjesën ku nënshkruajnë palët, duhet të vihej emri i shoqërisë “ESH” sh.p.k, përfaqësuar nga administratori zoti “VH”, nënshkrimi i këtij të fundit dhe vula e shoqërisë. 

[3] Neni 60 i Ligjit 7638, datë 19.11.1992 “Për Shoqëritë Tregtare” përcaktonte se “Ndryshimet e statutit vendosen nga ortakët që përfaqësojnë të paktën tre të katërtat e pjesëve të kapitalit themeltar me përjashtim të rasteve kur statuti mund të parashikojë një shumicë edhe më të lartë”.

[4] Për shembull, Statuti mund të parashikojë një klauzolë të kufizimit të kompetencave që parashikon se administratori duhet të autorizohet nga, ose të konsultohet për mendim me, Asamblenë e Ortakëve, e cila do të vendosë me shumicë të thjeshtë ose të cilësuar përpara se të kryhen aktet si vijon: kontratë huaje në një shumë më të madhe se _____ Lek/Euro, etj. Statuti gjithashtu mund të parashikojë edhe miratimin e Asamblesë së Ortakëve a posteriori.

[5] Sipas Gjykatës së Apelit, “pretendimi i bërë nga pala e paditur se detyrimi është marrë përsipër individualisht nga personi i tretë dhe jo në emër e për llogari të shoqërisë ‘ESH’ sh.p.k, gjen mbështetje edhe nga kërkesat e Aktit të themelimit, Statutit të shoqërisë, por dhe Ligjit Nr. 7638, datë 19.11.1992 ‘Për shoqëritë tregtare’. Sipas këtyre akteve, administratori i ka të përcaktuara të drejtat dhe detyrat në shoqëri dhe në rastin konkret është vepruar në kundërshtim me nenin 13.8 dhe 14.3 të statutit të shoqërisë. Për marrjen hua, në kundërshtim me sa pretendoi përgjatë gjykimit në shkallë të dytë personi i tretë ‘VH’ nuk rezulton të ketë patur ndonjë akt miratimi për këtë veprim, si psh vendim të Asamblesë së Ortakëve”.

[6] Vini re edhe gabimin që Gjykata e Lartë bën kur konsideron faktin e shitjes së një pjese të kuotave të shoqërisë “ESH” sh.p.k, nga zoti “VH” tek shoqëria “ESHS” sh.p.k, si krijimin e një shoqërie të re!