Nga av. Olti Skrame
Përveç tre
formave të bashkëpronësisë në tërësi të përcaktuar nga Kodi Civil, pra,
“bashkëpronësisë së detyrueshme”, “bashkëpronësisë midis anëtarëve të familjes
bujqësore”, dhe “bashkëpronësisë ndërmjet bashkëshortëve”, ekzison edhe një
formë e katërt bashkëpronësie në tërësi, që quhet “bashkëpronësia e
kontributeve në natyrë në kapitalin e shoqërive tregtare”. Kjo bashkëpronësi
nuk parashikohet në mënyrë të shprehur në Ligjin nr.9901, datë 14.4.2008 “Për
tregtarët dhe shoqëritë tregtare”, i ndryshuar, por, ekzistenca dhe kuptimi i
saj mund të nxirren duke interpretuar dispozitat përkatëse.
Kolegjet e Bashkuara të Gjykatës së
Lartë përmes Vendimit Unifikues nr.2, datë 9.2.2006 kanë përcaktuar
karakteristikat e kësaj bashkëpronësie, si dhe dallimet e saj nga format e
bashkëpronësisë në tërësi sipas Kodit Civil.
Konkretisht sipas këtij vendimi,
bashkëpronësia e shoqërisë tregtare është një formë e pronësisë kolektive
thellësisht e ndryshme me bashkëpronësinë e zakonshme. Këto ndryshime, ligji i
lidh me disa vecanti, që janë:
a) mënyra
e ushtrimit të së drejtës në
bashkëpronësi. Ndërsa në
bashkëpronësinë e zakonshme, çdonjëri prej bashkëpronarëve mund ta përdorë
sendin sipas qëllimit të vet, me kufizimin që nuk mund të pengojë
bashkëpronarët e tjerë të ushtrojnë të drejtën e tyre të pronësisë, në
bashkëpronësinë në shoqëri, ajo përdoret vetëm për ushtrimin e veprimtarisë ekonomike
për të cilën është krijuar shoqëria;
b) destinacioni i sendit. Në bashkëpronësi, sendi nuk ka ndonjë destinacion të
paracaktuar, ndërsa në shoqërinë tregtare, destinacioni është përdorimi vetëm
për ushtrimin e veprimtarisë së shoqërisë;
c) mënyra e dhënies fund të
bashkëpronësisë.
Bashkëpronësisë mund t’i jepet fund në çdo moment, kur këtë e kërkojnë
bashkëpronarët, ndërsa në shoqëri, marrëdhënia e bashkëpronësisë është e
qëndrueshme dhe asaj mund t’i jepet fund vetem në rastet e parashikuara nga
ligji; dhe
ç) raporti i kreditorëve me
sendin në bashkëpronësi.
Në dallim nga bashkëpronësia, ku kreditori i çdo njërit prej bashkëpronarëve
mund të kërkojë ekzekutimin e kredisë, në shoqëri, kreditorët e ortakëve të
veçantë nuk mund të veprojnë mbi pasurinë e shoqërisë.
Insert 8 është pjesë e veprës “Komentari i Kodit Civil të
Republikës së Shqipërisë” (dy vëlime”, me autor av.Olti Skrame, botuar në vitin
2011, nga Shtëpia Botuese “Onufri”, Tiranë, Shqipëri. Ky insert gjendet ne
faqen 321, të Vëllimit të Parë.